NaOH tác dụng với những chất nào? Tổng hợp đầy đủ và chi tiết nhất

Natri hydroxit (NaOH), hay còn gọi là xút ăn da, là một hợp chất hóa học vô cơ quan trọng với nhiều ứng dụng trong công nghiệp và đời sống. Với tính chất hóa học đặc trưng là một bazơ mạnh, NaOH có khả năng phản ứng với nhiều loại chất khác nhau. Việc hiểu rõ NaOH tác dụng với những chất nào không chỉ giúp chúng ta ứng dụng hóa chất này một cách hiệu quả mà còn đảm bảo an toàn trong quá trình sử dụng. Trong bài viết này, Hóa Chất Gia Hoàng sẽ cung cấp cho bạn thông tin chi tiết, chính xác và dễ hiểu về các loại chất có thể phản ứng với NaOH. Chúng ta sẽ cùng nhau khám phá các phản ứng hóa học thú vị, từ phản ứng trung hòa quen thuộc đến các phản ứng đặc biệt với kim loại và phi kim. Hãy cùng tìm hiểu để nắm vững kiến thức về tính chất hóa học của NaOH và ứng dụng của nó trong thực tế nhé!

1. NaOH tác dụng với axit

NaOH tác dụng với axit

Một trong những phản ứng quan trọng nhất của NaOH là phản ứng trung hòa với axit. Phản ứng này tạo thành muối và nước, đồng thời giải phóng nhiệt. Đây là một phản ứng tỏa nhiệt mạnh, vì vậy cần cẩn trọng khi thực hiện.

Phản ứng trung hòa: Khi NaOH (một bazơ mạnh) tác dụng với axit, các ion hydroxit (OH-) từ NaOH sẽ kết hợp với các ion hiđroni (H+) từ axit để tạo thành nước (H2O). Phần còn lại của axit và bazơ sẽ tạo thành muối.

• NaOH + HCl → NaCl + H2O (Natri hydroxit tác dụng với axit clohiđric tạo thành natri clorua và nước)
• 2NaOH + H2SO4 → Na2SO4 + 2H2O (Natri hydroxit tác dụng với axit sulfuric tạo thành natri sulfat và nước)

Các phương trình phản ứng khác

Với axit mạnh

• NaOH + HNO3 → NaNO3 + H2O (Natri hydroxit tác dụng với axit nitric tạo thành natri nitrat và nước)
• 3NaOH + H3PO4 → Na3PO4 + 3H2O (Natri hydroxit tác dụng với axit photphoric tạo thành natri phosphat và nước)

Với axit yếu

• NaOH + CH3COOH → CH3COONa + H2O (Natri hydroxit tác dụng với axit axetic tạo thành natri axetat và nước)
• 2NaOH + H2CO3 → Na2CO3 + 2H2O (Natri hydroxit tác dụng với axit cacbonic tạo thành natri cacbonat và nước)

Ứng dụng: Phản ứng trung hòa được ứng dụng rộng rãi trong công nghiệp và phòng thí nghiệm.

• Điều chỉnh độ pH của nước thải trước khi xả ra môi trường.
• Sản xuất muối và các hóa chất khác.
• Chuẩn độ axit-bazơ để xác định nồng độ của dung dịch axit hoặc bazơ.
• Điều chế các dung dịch có độ pH mong muốn. Ví dụ, trong ngành công nghiệp thực phẩm, phản ứng trung hòa được sử dụng để kiểm soát độ chua của sản phẩm.

Xem thêm: NaOH màu gì? Tìm hiểu về màu sắc và các đặc tính vật lý của Natri Hydroxit

2. NaOH tác dụng với oxit axit

NaOH cũng có thể tác dụng với oxit axit để tạo thành muối và nước. Oxit axit là oxit của các phi kim, ví dụ như CO2, SO2, P2O5,...

Phản ứng với oxit axit: Khi NaOH tác dụng với oxit axit, các ion hydroxit (OH-) sẽ phản ứng với oxit axit để tạo thành muối và nước. Phản ứng này được ứng dụng trong việc hấp thụ khí thải công nghiệp, giúp giảm thiểu ô nhiễm môi trường.

• 2NaOH + CO2 → Na2CO3 + H2O (NaOH tác dụng với cacbon đioxit tạo thành natri cacbonat và nước)
• 2NaOH + SO2 → Na2SO3 + H2O (NaOH tác dụng với lưu huỳnh đioxit tạo thành natri sunfit và nước)

Các phương trình phản ứng khác

• 2NaOH + N2O5 → 2NaNO3 + H2O (NaOH tác dụng với đinitơ pentaoxit tạo thành natri nitrat và nước)
• 6NaOH + P2O5 → 2Na3PO4 + 3H2O (NaOH tác dụng với điphotpho pentaoxit tạo thành natri photphat và nước)

3. NaOH tác dụng với kim loại

NaOH có khả năng đặc biệt là tác dụng với một số kim loại lưỡng tính, tức là những kim loại vừa có tính axit, vừa có tính bazơ. Phản ứng này tạo ra muối và khí hidro (H2).

Phản ứng với kim loại lưỡng tính: Các kim loại lưỡng tính phổ biến bao gồm nhôm (Al), kẽm (Zn), thiếc (Sn), chì (Pb), và berili (Be). Khi NaOH tác dụng với các kim loại này, nó sẽ tạo thành các muối phức và giải phóng khí hidro.

• 2NaOH + 2Al + 2H2O → 2NaAlO2 + 3H2↑ (NaOH tác dụng với nhôm tạo thành natri aluminat và khí hidro)
• Zn + 2NaOH → Na2ZnO2 + H2↑ (Kẽm tác dụng với NaOH tạo thành natri zincat và khí hidro)

Các phương trình phản ứng khác

• Sn + 2NaOH + 2H2O → Na2SnO3 + 2H2↑ (NaOH tác dụng với thiếc tạo thành natri stannat và khí hidro)
• Pb + 2NaOH + 2H2O → Na2PbO3 + 2H2↑ (NaOH tác dụng với chì tạo thành natri plumbat và khí hidro)

Ứng dụng: Phản ứng này có nhiều ứng dụng quan trọng trong sản xuất và phân tích hóa học.

• Sản xuất nhôm: Quá trình Bayer sử dụng NaOH để hòa tan quặng boxit (chứa Al2O3) và tách nhôm ra khỏi các tạp chất. Sau đó, nhôm được điều chế bằng cách điện phân Al2O3 nóng chảy.
• Sản xuất xà phòng: NaOH được sử dụng để thủy phân chất béo, tạo thành xà phòng và glixerol.
• Phân tích định tính: NaOH được sử dụng để nhận biết các ion kim loại lưỡng tính trong dung dịch. Khi thêm NaOH vào dung dịch chứa ion Al3+ hoặc Zn2+, ban đầu sẽ tạo thành kết tủa hidroxit, nhưng khi thêm dư NaOH, kết tủa sẽ tan ra do tạo thành phức chất.

Xem thêm: Sản xuất NaOH: Quy trình công nghiệp, phương pháp điện phân và các yếu tố ảnh hưởng

4. NaOH tác dụng với phi kim

NaOH tác dụng được với một số phi kim

NaOH có thể tác dụng với một số phi kim, đặc biệt là các halogen như clo (Cl2), brom (Br2), và iốt (I2). Phản ứng này tạo ra hỗn hợp các muối khác nhau, tùy thuộc vào điều kiện phản ứng.

Phản ứng với clo (Cl2): Ở điều kiện thường (nhiệt độ thấp), clo tác dụng với NaOH tạo thành natri clorua (NaCl), natri hipoclorit (NaClO) và nước. Ở điều kiện nhiệt độ cao, clo tác dụng với NaOH tạo thành natri clorua (NaCl), natri clorat (NaClO3) và nước.

• 2NaOH + Cl2 → NaCl + NaClO + H2O
• 6NaOH + 3Cl2 → 5NaCl + NaClO3 + 3H2O

Ứng dụng: Phản ứng này có ứng dụng quan trọng trong sản xuất chất tẩy trắng và khử trùng.

• Sản xuất chất tẩy trắng: Dung dịch natri hipoclorit (NaClO) được tạo ra từ phản ứng giữa NaOH và clo là thành phần chính của nhiều loại chất tẩy trắng gia dụng.
• Khử trùng nước: Natri hipoclorit cũng được sử dụng để khử trùng nước uống và nước thải, tiêu diệt các vi khuẩn và virus gây bệnh.

5. NaOH tác dụng với oxit lưỡng tính

Oxit lưỡng tính là oxit của các kim loại lưỡng tính, ví dụ như Al2O3, ZnO, SnO2, PbO,... NaOH có thể tác dụng với các oxit này để tạo thành muối và nước.

Phản ứng với oxit lưỡng tính:

• 2NaOH + Al2O3 → 2NaAlO2 + H2O (NaOH tác dụng với nhôm oxit tạo thành natri aluminat và nước)
• ZnO + 2NaOH → Na2ZnO2 + H2O (Kẽm oxit tác dụng với NaOH tạo thành natri zincat và nước)

Ứng dụng: Phản ứng này được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau.

• Sản xuất vật liệu xây dựng: Natri aluminat (NaAlO2) được sử dụng làm phụ gia trong sản xuất xi măng và bê tông, cải thiện tính chất của vật liệu.
• Xử lý nước thải: Các oxit lưỡng tính có thể được sử dụng để hấp thụ các chất ô nhiễm trong nước thải, sau đó được loại bỏ bằng cách phản ứng với NaOH.

6. NaOH tác dụng với este

Phản ứng giữa NaOH và este được gọi là phản ứng xà phòng hóa

Phản ứng giữa NaOH và este được gọi là phản ứng xà phòng hóa, vì nó là cơ sở của quá trình sản xuất xà phòng. Trong phản ứng này, este bị thủy phân bởi NaOH tạo thành muối của axit cacboxylic và ancol.

Phản ứng xà phòng hóa

CH3COOC2H5 + NaOH → CH3COONa + C2H5OH (Etyl axetat tác dụng với NaOH tạo thành natri axetat và etanol)

Ứng dụng: Phản ứng này có ứng dụng quan trọng trong sản xuất xà phòng và các sản phẩm tẩy rửa.

• Sản xuất xà phòng: Chất béo (là các trieste của glixerol và axit béo) được đun nóng với NaOH hoặc KOH để tạo thành xà phòng (muối của axit béo) và glixerol.
• Sản xuất các hóa chất khác: Phản ứng xà phòng hóa cũng được sử dụng để sản xuất một số hóa chất khác, chẳng hạn như các chất hoạt động bề mặt.

7. NaOH tác dụng với amin và amino axit

NaOH có thể phản ứng với một số amin và amino axit, đặc biệt là các amino axit có tính axit. Phản ứng này thường xảy ra ở nhóm carboxyl (-COOH) của amino axit.

Phản ứng với amin và amino axit: NaOH có thể phản ứng với các muối của amin, giải phóng amin tự do. 

• R-NH3Cl + NaOH → R-NH2 + NaCl + H2O
• NH2-CH2-COOH + NaOH → NH2-CH2-COONa + H2O

Ứng dụng:

• Trong hóa sinh: Phản ứng này được sử dụng trong các thí nghiệm hóa sinh để điều chỉnh độ pH của dung dịch chứa amino axit hoặc protein.
• Trong công nghiệp dược phẩm: NaOH được sử dụng để điều chế các muối của amin và amino axit, là các dạng thuốc dễ hòa tan và hấp thụ hơn.

Việc hiểu rõ NaOH tác dụng với những chất nào là vô cùng quan trọng để chúng ta có thể ứng dụng hóa chất này một cách hiệu quả và an toàn. Hóa Chất Gia Hoàng hy vọng rằng những thông tin được cung cấp trong bài viết sẽ giúp bạn nắm vững kiến thức về tính chất hóa học của NaOH và sử dụng nó một cách có trách nhiệm.

Tại GH Group, chúng tôi tự hào là nhà cung cấp hóa chất hàng đầu, chuyên mang đến những sản phẩm chất lượng cao, đáp ứng đa dạng nhu cầu từ nghiên cứu, sản xuất đến ứng dụng thực tiễn. Với đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm và cam kết về uy tín, chúng tôi luôn sẵn sàng hỗ trợ bạn trong mọi dự án.

Liên hệ ngay với Hóa Chất Gia Hoàng để được tư vấn chi tiết và tìm ra giải pháp hóa chất tối ưu nhất!

• CÔNG TY TNHH THƯƠNG MẠI DỊCH VỤ XUẤT NHẬP KHẨU GIA HOÀNG
• Địa chỉ: 33/111 Tô Ký, Phường Tân Chánh Hiệp, Quận 12, TP. Hồ Chí Minh
• VPGD: 33/B4 Tô Ký, Phường Tân Chánh Hiệp, Quận 12, TP. Hồ Chí Minh
• Email: hoangkimthangmt@gmail.com
• Website: https://ghgroup.com.vn 
• Hotline: 0916047878